اتوبوس در مشهد رایگان می شود
کلیات طرح عدم دریافت کرایه خدمات حمل‌ونقل عمومی در سازمان اتوبوسرانی به تصویب شورای شهر مشهد رسید.
۵ تیر ماه، در هشتادودومین جلسه علنی شورای اسلامی شهر مشهد، کلیات طرح دو فوریتی عدم دریافت کرایه خدمات حمل‌ونقل عمومی در سازمان اتوبوسرانی از شهروندان و استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی به منظور جبران هزینه‌های آن به تصویب رسید که البته بررسی تبصره‌های این لایحه به دلیل اتمام وقت، به جلسه آینده شورا موکول شد.
براساس این طرح شهرداری مشهد مکلف است در راستای اجرای بند ۳-۸ سیاست‌های کلی محیط زیست ابلاغی مقام معظم رهبری به منظور ترغیب شهروندان در استفاده از حمل‌ونقل عمومی برای کاهش آلودگی هوا و روان‌سازی ترافیک شهر و با توجه به عدم امکان دریافت بهای تمام شده خدمات اتوبوسرانی از شهروندان و زائران به صورت کامل، کاهش هزینه‌های مازاد شهرداری در نگهداری، پشتیبانی و به روزرسانی سامانه‌های الکترونیکی کسر کرایه و عدم صرفه اقتصادی در نوسازی آن(به دلیل تغیرات سریع در حوزه‌های فناوری مرتبط و برآورد بالای هزینه نوسازی، نگهداری و پشتیبانی این تجهیزات در برابر بهای خدمات ناچیز دریافتی از مسافران)، مستند به اصل یکصدم قانون اساسی، ماده ۱ قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور(با آخرین اصلاحات)، بندهای ۲ و ۲۷ ماده ۸۰ قانون اخیرالذکر، تبصره ۱ ماده ۷ دستورالعمل اجرایی موضوع تبصره ۱ ماده ۲ قانون درآمد پایدار ابلاغی وزارت کشور، از استفاده‌کنندگان از خدمات حمل‌ونقل عمومی در سازمان اتوبوسرانی بخش خصوصی و سازمانی(اتوبوس، میدل‌باس، مینی‌بوس، ون و...) کرایه دریافت ننماید.
در جریان بررسی این لایحه کمیسیون برنامه، بودجه، فناوری اطلاعات و منابع انسانی مشترک با کمیسیون اقتصادی، سرمایه‌گذاری و مشارکت‌ها با کلیات طرح مخالفت کردند. همچنین اجرای ماده واحده این طرح مورد مخالفت کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک قرار گرفت، اما اجرای تباصر ۲ تا ۴ تایید شد.
هزینه ۶ میلیون من‌کارت صادر شده، ۴۸۰ میلیارد تومان است
در این جلسه موسی‌الرضا حاجی‌بگلو، نائب رئیس شورای اسلامی شهر مشهد به عنوان طراح این طرح اظهار کرد: طرح رایگان کردن خدمات اتوبوسرانی و مترو را ۶ ماه قبل شروع کردیم. ابتدا به این نتیجه رسیدیم که فعلا در زمینه اتوبوسرانی اقدام کنیم و بعد به سمت مترو برویم.
وی با بیان اینکه نگاه شورا خدمت‌رسانی به مردم است، عنوان کرد: ما با نگاه خدمت‌رسانی به مردم و براساس قوانین و مقررات بالادستی این طرح را آماده کردیم که خلاف قانون نیست. چه مشکلی دارد که برای خدمت‌رسانی به مردم، کاهش آلایندگی، مصرف سوخت، ترافیک و سوانح خدمات اتوبوس را رایگان کنیم. از هزینه تمام شده اتوبوس یک‌سوم سهم دولت، یک‌سوم شهرداری و یک‌سوم مردم است که ما سهم دولت و شهرداری را حذف نکردیم و قصد داریم سهم مردم را حذف کنیم. اگر هزینه تمام شده ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان باشد، ما ۱۲۰۰ تومان از مردم دریافت می‌کنیم که این رقم زیر ۵ درصد از کل مبلغ است.
حاجی‌بگلو بیان کرد: قشری که از اتوبوس استفاده می‌کند مستضعف، کارگر، دانش‌آموز و دانشجو است، افراد مرفه از اتوبوس استفاده نکرده و نخواهند کرد. درآمد شهرداری در اتوبوس ۲۰۰ میلیارد تومان است، آیا شهر مانده این ۲۰۰ میلیارد تومان است؟ این مشکلی ندارد که در طول سال ۶۰۰، ۷۰۰ میلیارد تومان به دستگاه‌ها کمک می‌کنیم؟ این کار را برای مردم انجام دهیم. ۱۷۰۰ دستگاه اتوبوس، ۳۱۷۰ ایستگاه و ۲۶۹۰ سایبان داریم و یک ریال هم از آنها درآمد کسب نکردیم، چرا این کار را انجام نمی‌دهیم؟ همیشه شهرداری هزینه دارد، باید مدیرهای درآمدی روی کار بیایند.
نائب رئیس شورای اسلامی شهر مشهد افزود: چگونه بلیت ۱۵۰۰ تومانی اتوبوس را به ۱۲۰۰ تومان تبدیل کردیم، فشار مردم بود یا نه؟ برای این موضوع مطالعه و بررسی نکرده و بودجه را پیش‌بینی نکردید. در بودجه جاری برای ناوگان جدید اعتبار در نظر گرفته شده است، ناوگان خریداری کنید. اعضا سوال می‌کنند که جایگزین مبلغ از کجا تامین خواهد شد؟ معاون اقتصادی سازمان اتوبوسرانی قصد داشتند من را متقاعد کنند که طرح را پس بگیرم و طرح جایگزین بیاورند، اعلام کردند که ۱۸۰۰ میلیارد تومان درآمد می‌آورند. ۵ ماه است در رسانه‌ها، فضای مجازی و نشست‌های تخصصی گفت‌وگو می‌کنیم یک بار شهرداری و مخالفان نتوانستند ما را متقاعد کنند.
وی خاطرنشان کرد: ما در مشهد در طول سال ۳۱ هزار میلیارد تومان مصرف سوخت داریم، اگر مصرف سوخت را کاهش دهیم، از محل قانونی ۳ هزار میلیارد تومان به بودجه اضافه کردیم و می‌توان اتوبوس خرید. هزینه می‌کنید، بلد نیستید درآمد کسب کنید. اگر حساب کنیم در واقع ۴۵ روز رایگان خدمات‌رسانی انجام می‌شود.
حاجی‌بگلو گفت: برای من‌کارت مناقصه ۳۰۰ میلیارد تومانی طی هفت سال گذاشتید که به ۱۰۰۰ میلیارد تومان می‌رسد، من‌کارت را حذف کنید. ۶ میلیون من‌کارت در مشهد صادر شده که تنها ۸۰۰ هزار نفر استفاده می‌کنند. من‌کارت را از چین می‌آوریم که مبلغ هر من‌کارت برای شهرداری ۶۰ تا ۸۰ هزار تومان هزینه دارد که ۴۸۰ میلیارد تومان می‌شود. شهردار مدیر درآمد است نه هزینه، وگرنه هر کسی می‌تواند هزینه کند. با قدرت برای خدمت به مردم این کار را انجام دهیم تا برای اجرا در کشور پایلوت شود.
آیا رایگان شدن بلیت اتوبوس اولویت شهروندان است یا افزایش کیفیت؟
در ادامه حمید ضمیری، رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر مشهد اظهار کرد: آیا رایگان شدن بلیت اتوبوس اولویت اتوبوس‌سواران است یا افزایش ایستگاه‌ها، خطوط و کیفیت اتوبوس‌ها و کاهش زمان انتظار؟ آیا این طرح منجر به افزایش تقاضا خواهد شد و چه میزان؟ آیا ناوگان فعلی پاسخگوی افزایش تقاضا خواهد بود یا منجر به جا ماندن مسافران از اتوبوس‌ها خواهد شد؟ اگر طرح تصویب شود ۲۰۰ یا ۳۰۰ میلیارد تومان کاهش درآمد از چه محلی تامین و جایگزین می‌شود؟ آیا حذف پرداخت مبلغ کاهش مشارکت اجتماعی نیست؟
وی ادامه داد: این طرح موجبات احساس تعلق بیشتر جامعه به اتوبوس‌ها را فراهم می‌آورد یا آن را کاهش می‌دهد؟ ظرفیت خالی ناوگان اتوبوسرانی در ساعات پیک چقدر است؟ آیا رایگان شدن منجر به تغییر مد حمل‌ونقلی و موجب کاهش خودروهای شخصی می‌شود؟ آیا قانون شهرداری‌ها شهرداری را مکلف نکرده به سمت اخذ قیمت تمام شده خدمات بروند؟ آیا رایگان شدن بلیت اتوبوس خللی در خدمات ایجاد نخواهد کرد؟ از سال‌های گذشته با روند کاهش تعداد اتوبوس‌ها و افزایش نارضایتی شهروندان مواجه هستیم، شهرداری چه طرحی برای افزایش ناوگان دارد؟
رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی شهر مشهد اضافه کرد: آیا رایگان شدن، تقاضای سفر غیر ضروری ایجاد نخواهد کرد؟ آیا حذف تراکنش من‌کارت در داده‌های آماری خلل ایجاد نخواهد کرد؟ ارقام متعدد در صحبت‌ها مطرح می‌شود چرا این ارقام قبلا شفاف نشده است؟ کسی که با خودروی شخصی تردد می‌کند آیا ۱۲۰۰ تومان ندارد بدهد و به همین دلیل خودروی شخصی استفاده می‌کند؟ آیا این طرح منجر به کاهش استفاده از خودروهای شخصی می‌شود؟
در بخش دیگری از جلسه مجید طهوریان عسکری، عضو شورای اسلامی شهر مشهد اظهار کرد: ما الان براساس آیین‌نامه و مصوبه شورا ۳۰ روز استفاده رایگان از مجموعه حمل‌ونقل عمومی داریم که یک‌دوازدهم سال این رایگان شدن را تجربه می‌کنیم. از شهرداری خواستیم آنالیز کنند حجم سفر در این ۳۰ روز افزایش پیدا می‌کند یا کاهش؟
وی با بیان اینکه در جلسات عنوان شد رایگان کردن اتوبوس در مدهای حمل‌ونقلی دیگر اثرگذار است، عنوان کرد: امروزه میزان استفاده همشهریان از دوچرخه چقدر است؟ ۳۰ روزی که اتوبوس را رایگان کردیم چه تاثیری در استفاده از دوچرخه گذاشته است؟ باید سامانه ۱۳۷ شهرداری گزارش دهد که اعتراضات یا تشکرهای مردم در خصوص گرانی بلیت است یا خدمات و کیفیت؟
این عضو شورای شهر مشهد بیان کرد: عنوان می‌شود که اتوبوسرانی روزی یک میلیارد تومان درآمد دارد، اگر این رقم حذف شود از کجا تامین می‌شود و اگر حذف نشود آیا کاری معطل می‌ماند؟ از روزی که موضوع مطرح شده مرکز پژوهش‌های شورا از مردم در اتوبوس‌ها نظرسنجی کرده است؟ ما برای دریافت ۱۲۰۰ تومان از مردم چقدر هزینه می‌کنیم تا این میزان را دریافت کنیم؟
طهوریان عسکری افزود: به فرض این طرح بد است، از شهرداری توقع دارم بیان کند چه بسته پیشنهادی دیگری دارد. از هیات رئیسه گلایه دارم طرحی به این مهمی و حیاتی را در صحن جمع‌بندی می‌کند، این منطقی نیست.
در ادامه مجید نژادحسین، عضو شورای اسلامی شهر مشهد اظهار کرد: مدیریت شهری باید اعلام کند که منابع جایگزین چیست و این طرح چگونه اجرا خواهد شد؛ به صورت پایلوت یا در کل شهر، یکباره یا به تدریج؟ برای پرداخت حق‌الزحمه رانندگان ناوگان چه فکری شده است؟ هزینه صدور من‌کارت نیز باید مشخص شود. مطالعات این طرح باید بررسی شود.
امکان واقعی کردن نرخ خدمات فراهم نیست
در بخش دیگری از جلسه مهدی ناصحی، عضو شورای اسلامی شهر مشهد تصریح کرد: افراد مخالف این طرح زمانی که مهمترین معضلات و مشکلات را بررسی می‌کنند حتما آلودگی هوا و ترافیک را نام می‌برند. براساس آمار بیش از ۶۰ درصد آلودگی ناشی از حرکت خودروهای شخصی است. ما در شورا مکلف هستیم نسبت با این قضیه عکس‌العمل نشان دهیم. وقت مردم نیز در ترافیک هدر می‌رود.
وی خاطرنشان کرد: از سازمان اتوبوسرانی سوال شد سرانه هر سفر چقدر است که ۱۲ تا ۱۳ هزار تومان را اعلام کردند. آقای ضمیری بیان کردند باید به سمت واقعی کردن نرخ خدمات برویم اما آیا شهر این ظرفیت را دارد؟ به لحاظ شرایط کشور این امکان مهیا نیست. ما کمتر از ۷ درصد هزینه تمام شده بلیت اتوبوس را از مردم دریافت می‌کنیم، دولت نیز سهم خود را به درستی پرداخت نمی‌کند، همان کاری که برای ۹۳ درصد انجام می‌دهیم با این ۷ درصد هم می‌توانیم انجام دهیم و اتفاق خاصی رخ نمی‌دهد.
این عضو شورای اسلامی شهر مشهد گفت: ۳۰ درصد افرادی که از اتوبوس استفاده می‌کنند من‌کارت نمی‌زنند و از آمار عقب هستیم. سال گذشته نارضایتی زیادی برای تامین و پایگاه‌های شارژ من‌کارت ایجاد شد.
ناصحی بیان کرد: باید سیاست‌های سلبی را نیز اعمال کنیم. طرح دیگری خواهیم داد تا افرادی که از خودروهای شخصی استفاده می‌کنند، جایگزین منابع این طرح را پرداخت کنند.
وی عنوان کرد: مشهد در زمینه اتوبوس پیشرو است و استاندارد بالاتری نسبت به کشور دارد. مدیریت شهری در حوزه اتوبوسرانی وضعیت خوب و مناسبی دارد، البته ظرفیت کمی داریم که در همه شهرها کمبود وجود دارد.
رایگان شدن اتوبوس حجم تقاضای سفرهای غیر ضروری را افزایش خواهد داد
در ادامه ایمان فرهمندی، رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد اظهار کرد: آیا خواست مردم این است که حمل‌ونقل رایگان یا بهای آن کم شود؟ ارزیابی‌ها نشان می‌دهد که بهای خدمات جزو خواسته‌های اول مردم نبوده، بلکه اولین خواسته کیفیت خدمات، نظم سرفاصله و کیفیت ناوگان بوده است.
وی افزود: به خصوص امسال که بهای خدمات را افزایش قابل توجهی ندادیم و اتوبوس را با قطار شهری هم‌نرخ کردیم. این عدم افزایش نشان داد شورا اهتمام دارد زیرساختی فراهم شود که مردم به جای خودروی شخصی از حمل‌ونقل همگانی استفاده کنند. به صورت همزمان عدم افزایش بهای استفاده از دوچرخه‌های اشتراکی و افزایش پارک حاشیه‌ای نیز عوامل بازدارنده استفاده از خودروی شخصی در نظر گرفته شده است.
رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد با اشاره به اینکه در صورت رایگان شدن اتوبوس، حجم تقاضای سفرهای غیر ضروری در اتوبوسرانی افزایش خواهد یافت، تصریح کرد: این موضوع را در گذشته در زمینه رایگان کردن یکی از خطوط تجربه کردیم. این سفرهای غیر ضروری مانع انجام سفرهای ضروری مردم خواهد شد، بنابراین قشری که می‌گوییم می‌خواهیم برای آنها تسهیلات فراهم کنیم با شلوغی نمی‌توانند از اتوبوس استفاده کنند.
فرهمندی ادامه داد: در حال حاضر ظرفیت ناوگان ما کم است و در ساعت‌های پیک مشکل داریم. این مشکل در مترو نیز وجود دارد. افزایش استفاده از ناوگان مشکلاتی را ایجاد خواهد کرد. این ۳۲۸ میلیارد تومان در سال بخشی از بودجه ۴۰ هزار میلیارد تومانی نیست، بخشی از درآمد نقد شهرداری بوده که در بودجه ۱۱ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده، از این رقم ۱۰ هزار میلیارد تومان برای حقوق مورد استفاده قرار می‌گیرد و تنها ۱۰۰۰ میلیارد تومان برای پروژه‌ها است.
وی بیان کرد: ممکن است امروز به این جمع‌بندی برسیم که رایگان کردن در کوتاه‌مدت آورده‌ای برای ما دارد اما در میان‌مدت آسیب جدی به شبکه اتوبوسرانی وارد خواهد شد که جبران‌پذیر نیست.بخش خصوصی در حوزه اتوبوسرانی ورشکست شده است. در سال ۹۸ سازمان شهرداری‌ها به تمام شهرداری‌های کشور نامه زد که کلیه قراردادهای بخش خصوصی با سازمان اتوبوسرانی را به مدت دو سال تمدید کرد، در حالی که همه شرکت‌ها متقاضی هستند ناوگان خود را خارج کنند، زیرا در حال ضرر هستند.
رئیس کمیسیون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک شورای اسلامی شهر مشهد خاطرنشان کرد: زمانی افزایش مسافر اتوبوسرانی به کاهش آلودگی و غیره کمک می‌کند که این سفر از خودروی شخصی و موتور جذب شود. انتخاب مد حمل‌ونقل به ۱۰۰۰ تومان و ۲۰۰۰ تومان وابسته نیست. وضعیت ناوگان اتوبوسرانی ما از همه کلان‌شهرهای دیگر بهتر بوده، البته وضعیت ما در مقایسه با خودمان خوب نیست و نصف ناوگان ما فرسوده هستند. افزایش سرفاصله‌ها و شلوغی ناوگان اعتراضات مردمی را افزایش داده است.
مردم از حجم مسافران ناراضی هستند و شما می‌خواهید این میزان را اضافه کنید
در بخش دیگری از جلسه حسن موحدیان، رئیس شورای شهر مشهد اظهار کرد: بر چه اساسی بیان می‌کنید که اگر اتوبوس رایگان شود، مسافران افزایش پیدا می‌کنند؟ زمانی که من فرماندار بودم گفتند اگر بی‌آرتی ایجاد شود، موجب کاهش ترافیک می‌شود. موجب آرامش و راحتی مسافران شد اما موجب کاهش ترافیک نشد. این تصمیم سختی نیست که خدمات رایگان شود، تصمیم سخت این است که برای اتوبوسرانی درآمد ایجاد کنیم.
وی با اشاره به اینکه ما باید پاسخگوی شهروندان باشیم، تصریح کرد: مردم مایل هستند ما برایشان رفاه ایجاد کنیم. اکنون مردم از حجم مسافران ناراضی هستند و شما می‌خواهید این میزان را اضافه کنید. چگونه می‌خواهید پاسخ دهید؟ یک لیتر بنزین ۳۰۰۰ تومان است، تا زمانی که بنزین گران نشود تغییر رفتاری که مدنظر دارید اتفاق نمی‌افتد.
موحدیان افزود: در سالی که من فرماندار بودم ۲۳۰۰ اتوبوس داشتیم اما امسال به ۱۷۰۰ رسیده است. نمی‌توانیم اتوبوس‌ها را توسعه دهیم و این میزان با عمر بالای ۱۰ سال مشغول هستند و حداقل ۱۰ تا ۲۰ درصد آنها خوابیده است. الان اعتراض مردم سرفاصله‌ها است که نمی‌توانیم کاهش دهیم. مردم هیچ‌گاه برای ۱۲۰۰ تومان اعتراض نکردند اما برای شلوغی اتوبوس‌ها اعتراض می‌کنند. برای این موضوع طرح بیاورید.
وضعیت اقتصادی شهرداری خوب نیست
در ادامه خلیل منبتی، معاون عمران، حمل‌ونقل و ترافیک شهرداری مشهد اظهار کرد: وضعیت اقتصادی شهرداری درست نیست. من به آقای حاجی بگلو گفتم قرار است اتوبوس ۶ میلیاردی را یک میلیارد و ۵۰۰ هزار تومان بگیریم و ۵۰۰ میلیارد تومان لازم داریم تا ۳۰۰ دستگاه را بیاوریم که آقای حاجی‌بگلو گفتند پیگیری می‌کنند. الان می‌گویید اتوبوس رایگان شود.
وی ادامه داد: روزی حدود ۷ میلیون سفر انجام می‌شود، چگونه هوا پاک خواهد شد؟ باید با مردم با صداقت صحبت کنیم و روراست باشیم. براساس آمار ۱۳۷ از ۴۵۰۰ پیام ۸۰ درصد برای مدیریت سرفاصله بوده است. اتوبوس خرج دارد. ما ۱۰ شرکت بخش خصوصی داشتیم که ۲ شرکت ورشکست شدند. اکنون به ما مراجعه کردند که ۱۰ سال تمام شده و می‌خواهند سند را به نام آنها بزنیم تا اتوبوس خود را ببرند. اگر می‌خواهیم به مردم خدمت کنیم چرا خدمت اساسی نباشد؟
در بخش دیگری از جلسه محمدرضا قلندر شریف، شهردار مشهد اظهار کرد: خط قرمز همه ما خدمت صادقانه، مثبت، افزایش رضایتمندی، حفظ جان و کرامت و آرامش روانی مردم است. موضوعاتی که مطرح شد کارشناسی و مثبت بود. موضوع تامین مالی مهم است اما کمترین اهمیت را دارد. همان‌طور که یارانه پرداخت نشده دولت را تامین می‌کنیم می‌توانیم سهم مردم را نیز بدهیم اما این روزی یک میلیارد تومان اعتمادی به اتوبوسرانی می‌دهد که روزمره آن می‌گذرد.
وی بیان کرد: ما به عنوان مدیریت شهری مخالف خدمت‌رسانی به مردم نیستیم که برخی خدمات را رایگان کنیم، همان‌طور که برای اولین بار به سمت تشکیل فروشگاه‌های شهر ما رفتیم. این موضوع باید به صورت کارشناسی بررسی شود. نباید مردم را در صفوف اتوبوس نگه داریم و نارضایتی ایجاد کنیم. خدمات رایگان می‌شود اما برگرداندن این طرح حتی به صورت آزمایشی هزینه دارد.
شهردار مشهد گفت: این طرح را از دستور کار خارج کنید تا در مرکز پژوهش‌ها کارشناسی شود. در گام اول باید به سمت سیاست پرداخت کرایه برای اقشار خاص و به سمتی برویم که مشتریان دائم حمل‌ونقل عمومی برای تخفیف و رایگان شدن مورد هدف قرار بگیرند.
