علت اهمیت شیر شتر و تبدیل آن به مهم‌ترین نوشیدنی جهان چیست؟
شترها احتمالا در آیندۀ نه چندان دور به ستارۀ بزرگ صنعت جهانی کشاورزی و دامداری تبدیل خواهند شد. شیر این حیوان دو مزیت بزرگ دارد: نخست اینکه با تغییرات اقلیمی تولید آن تحت تاثیر قرار نمی‌گیرد و دوم اینکه از نظر مزایای سلامت برتری قابل توجهی نسبت به شیر گاو دارد.
فرادید: شاید در حال حاضر ایدۀ خوردن صبحانه با شیر شتر یا پختن استیک شتر تا اندازه‌ای غیر عادی به نظرتان برسد اما این حیوان کوهان‌دار برای قرن‌ها جزئی از رژیم غذایی برخی جوامع در دنیا بوده و احتمالا به زودی بخشی از رژیم غذایی بسیاری دیگر از مردم جهان نیز خواهد شد. اکنون، محصولات مرتبط با شتر از مرز سرزمین‌های بیابانی فراتر رفته و در قفسه‌های فروشگاه‌ها در سراسر جهان در حال خودنمایی هستند.
طبق گزارش سازمان ملل، شتر در حال حاضر حدود ۸ درصد از کل تولید شیر در جنوب صحرای آفریقا را تشکیل می‌دهد. در همین حال، تحقیقات بازار تخمین می‌زند که تجارت جهانی شیر شتر تا پایان دهۀ جاری میلادی می‌تواند از ۱.۳ میلیارد دلار در سال به بیش از ۱۳ میلیارد دلار برسد.
دکتر آریل آهرن، مدرس دپارتمان جغرافیای انسانی در دانشگاه آکسفورد توضیح می‌دهد که در کشورهایی مانند عربستان سعودی، امارات متحده عربی، قزاقستان و مغولستان، شیر شتر در حال حاضر در یخچال‌های فروشگاه های مواد غذایی رایج است و از آنجایی که سرمایه‌گذاران به دنبال یک فرصت تجاری خوب هستند، به احتمال قوی پول‌های جدیدی برای ساخت مزارع جدید شتر در سراسر این منطقه سرازیر خواهد شد.
آهرن می‌گوید: «تا سال 2050، این امکان وجود دارد که انتخاب بین شیر گاو و شیر شتر در بریتانیا به یک انتخاب عادی و روزمره تبدیل شود».
در واقع، مزارع شتر در کشورهای غربی نیز شروع به رشد کرده‌اند. بزرگترین مزرعه در ایالات متحده اکنون با بیش از 1000 هکتار وسعت در منطقه میسوری قرار دارد و میزبان بیش از 200 شتر است.
چرا شاهد تغییر به سمت شتر هستیم؟
سازمان ملل متحد سال 2024 را به عنوان سال جهانی شتر نامگذاری کرده و مقصود از این نامگذاری نشان دادن این واقعیت است که چرا این موجودات می‌توانند بخش مهمی از زنجیره غذایی آینده ما باشند.
تغییرات اقلیمی باعث افزایش دمای کره زمین شده و زیستگاه‌ها در سرتاسر سیاره به طور فزاینده‌ای برای زندگی نامناسب می‌شوند. بنابراین گاوها ممکن است نتوانند در برخی از نقاط جهان که انتظار می‌رود درجه حرارت افزایش بیشتری پیدا کند دوام بیاورند؛ این امر فشار بر امنیت را افزایش خواهد داد. اما شترها حیواناتی هستند که می‌توانند این افزایش دمای جهانی را تاب بیاورند و همچنان پرمحصول باقی بمانند.
آهرن و همکارش دکتر ایلسه کوهلر، دامپزشک و نویسنده کتاب «کارمای شتر؛ بیست سال در میان عشایر شترچران هندی»، توضیح می‌دهند که استفاده از شتر در آب و هوای خشک مزایای متعددی دارد زیرا شترها برای شرایط سخت کاملا آمادگی دارند.آن‌ها به عنوان مثال خاطرنشان می‌کنند که شترها به تهویه مطبوع نیاز ندارند زیرا می‌توانند دمای بالا را تحمل کنند. مهمتر از آن، شترها در تبدیل مواد غذایی و آب به گوشت و محصولات لبنی کارآمدتر از گاوها هستند و این در مناطقی که آب و غذا در حال حاضر کمیاب‌تر شده‌اند یک مزیت حیاتی است.
آهرن می‌گوید: «اگر بخواهید یک لیتر شیر شتر را با یک لیتر شیر گاو مقایسه کنید، برای تولید شیر شتر به غذا و آب بسیار کمتری نیاز دارید».
تحقیقات این را تایید می‌کند. یک مطالعه در سال 2022 که در مجله Nature Food منتشر شد، نشان داد که با بدتر شدن شرایط محیطی در جنوب صحرای آفریقا، جایگزینی جمعیت گاو با مزارع شتر و بز می‌تواند به راحتی انجام شود و تاثیر مثبتی داشته باشد. تولید شیر در واقع در این سناریو افزایش یافته و تقاضای آب و غذا کاهش می‌یابد. به علاوه، همان زمان انتشار گازهای گلخانه‌ای نیز کاهش یافت.
منبع اصلی انتشار گازهای گلخانه‌ای در گاوداری‌ها از آروغ زدن و باد معدۀ گاوها است؛ اما طبق تحقیقاتی که در مجله PLOS One منتشر شده است، شترها به میزان قابل توجهی کمتر از سایر نشخوارکنندگان گاز متان تولید می‌کنند.
برتری محصولات شتر از نظر سلامت
در این مرحله، ممکن است متقاعد شویم که در برخی از مناطق جهان، زمان آن فرا رسیده است که جای گاوها را به شترها بدهیم. اما آیا این بدان معناست که واقعا خودن شیر شتر بهتر از شیر گاو است؟
واقعیت این است که غیر از مزیت‌های مربوط به تغییرات اقلیمی و آب و هوا، از نظر مزیت‌های مربوط به سلامتی نیز شتر می‌تواند کاملا نسبت به گاو برتری داشته باشد.
شیر شتر دارای ویتامین C و آهن بسیار بالاتری نسبت به شیر گاو است. این شیر می‌تواند توسط افرادی که به لاکتوز حساسیت دارند مصرف شود و معمولاً محتوای چربی کمتری نیز دارد.
علاوه بر این، تحقیقات نشان می‌دهد که شیر شتر می‌تواند قند خون را کاهش دهد و حساسیت به انسولین را در افراد مبتلا به دیابت بهبود ببخشد. این نوشیدنی حتی حاوی مواد تقویت کننده سیستم ایمنی نیز هست.
در مورد گوشت شتر نیز همین مزیت وجود دارد؛ گوشت شتر در مقایسه با گوشت گاو یا بره، چربی کمتر، کلسترول کمتر و آهن بیشتری دارد؛ به عبارت دیگر، گوشت شتر سالم‌تر است.
