نبرد انسان و چاقی آیا به نتیجه می‌رسد؟!

نوع تازه از دارو‌ها در بین ثروتمندان و افراد زیبا هیجان ایجاد کرده است. با یک بار مصرف در هفته باعث کاهش وزن می‌شود. ایلان ماسک به آن سوگند یاد می‌کند. اینفلوئنسر‌ها در تیک تاک آن را مورد ستایش قرار می‌دهند. ستاره‌های هالیوودی که ناگهان لاغرتر شده‌اند انکار می‌کنند که لاغری شان به دلیل مصرف آن دارو بوده است.

با این وجود، تازه‌ترین دارو‌های کاهش وزن صرفا پیشرفت‌هایی برای زیبایی افراد نیستند. بزرگترین ذی‌نفعان این دارو نه افراد مشهور در لس آنجلس یا میامی بلکه میلیارد‌ها انسان عادی در سراسر جهان خواهند بود که افزایش وزن زندگی آنان را ناسالم ساخته است.

این دارو در حال حاضر با نام تجاری Wegovy در آمریکا، دانمارک و نروژ به فروش می‌رسند و به زودی در کشور‌های دیگر نیز در دسترس خواهد بود.

اوزمپیک یک نسخه با دوز پایین‌تر یک داروی دیابت است که هم چنین برای کاهش وزن نیز از آن استفاده می‌شود. یک داروی رقیب glp-۱ ساخته شده توسط شرکت آمریکایی Eli Lilly قرار است اواخر امسال به فروش برسد و هنوز هم موثرتر است.

تحلیلگران براین باورند که بازار دارو‌های glp-۱ می‌تواند تا سال ۲۰۳۱ میلادی به ارزشی معادل ۱۵۰ میلیارد دلار برسد که با بازار دارو‌های مقابله با سرطان امروز فاصله زیادی ندارد. برخی بر این باورند که این نوع از دارو‌ها می‌توانند به اندازه مسدود کننده‌های بتا یا استاتین‌ها رایج شوند.

واقعیت آن است که امکان نداشت این نوع از دارو‌ها در زمان بهتری وارد شوند. در سال ۲۰۲۰ میلادی دو پنجم جمعیت جهان دارای اضافه وزن یا چاق بودند. فدراسیون جهانی چاقی یک سازمان غیردولتی اعلام کرده که تا سال ۲۰۳۵ میلادی این رقم می‌تواند به بیش از نصف افزایش یابد و ۴ میلیارد نفر دارای اضافه وزن یا چاق باشند.

مردم در همه جا چاق‌تر می‌شوند. جمعیتی که سریع‌ترین پوند اضافه وزن را دارند نه در غرب ثروتمند بلکه در کشور‌هایی مانند مصر، مکزیک و عربستان سعودی زندگی می‌کنند.

این روند‌ها نگران کننده هستند، زیرا چاقی باعث ایجاد انبوهی از مشکلات سلامتی از جمله دیابت، بیماری قلبی و فشار خون بالا و هم چنین ده‌ها بیماری مانند سکته مغزی، نقرس و سرطان‌های مختلف می‌شود. حمل وزن اضافی باعث می‌شود افراد در معرض خطر مرگ ناشی از کووید-۱۹ قرار گیرند و سپس بدبختی ناشی از انگ مرتبط با چاق بودن است که کودکان را در مدارس و زمین‌های بازی بی رحمانه‌تر از هر جای دیگری تحت تاثیر قرار می‌دهد.

پیامد‌های چاقی برای بودجه عمومی و اقتصاد بزرگ‌تر است. بر اساس مدل سازی توسط دانشگاهیان هزینه سالانه مازاد وزن برای اقتصاد جهانی می‌تواند تا سال ۲۰۳۵ به ۴ تریلیون دلار برسد (۲.۹ ٪ از تولید ناخالص داخلی جهانی که این میزان در سال ۲۰۱۹ میلادی ۲.۲ درصد بود) و هزینه‌های مراقبت‌های بهداشتی و زمان کاری از دست رفته به دلیل بیماری و مرگ‌های زودرس به دلیل چاقی را ناشی می‌شود.

بزرگ شدن دور کمر جهان نشانه شکست اخلاقی میلیارد‌ها نفری نیست که اضافه وزن دارند بلکه نتیجه زیست شناسی است. ژن‌هایی که برای کمک به انسان برای زنده ماندن در زمستان و قحطی حیاتی بودند هنوز هم به بدن کمک می‌کنند تا وزن خود را حفظ کند. فراوانی غذا‌های فرآوری شده در دهه‌های اخیر باعث راحتی بیش‌تر و هزینه‌های پایین‌تر شده است، اما همین طور که سبک زندگی کم تحرک‌تر شده پرخوری نیز به امری رایج تبدیل شده است.

هنگامی که چربی اضافه می‌شود بدن با هر تلاشی برای از بین بردن مقداری از وزن کل خود مقابله می‌کند. علیرغم ۲۵۰ میلیارد دلاری که مصرف کنندگان در سراسر جهان در سال گذشته برای رژیم گرفتن و کاهش وزن هزینه کردند نبرد برای لاغری تا حد زیادی در حال شکست بود.

دارو‌های جدید چاقی پس از مشاهده درمان‌هایی که برای دیابتی‌ها باعث کاهش وزن می‌شد معجزه‌ای از راه رسیده بودند. سماگلوتید ترشح هورمون‌هایی را تقلید می‌کند که باعث تحریک احساس سیری و کاهش اشتها می‌شود. سماگلوتید‌ها هم چنین میل شدید به خوردن را که در مغز کمین کرده خاموش می‌کنند.

با توجه به تقاضای بالا برای این دارو‌ها سرمایه گذاران نیز گیج شده اند. ارزش بازار Novo Nordisk طی دو سال دو برابر شده و به ۳۲۶ میلیارد دلار رسیده و آن را به دومین داروساز با ارزش فهرست شده در جهان تبدیل کرده است. تحلیلگران انتظار دارند که نیمی از شهروندان چاق امریکایی که به دنبال کمک هستند تا پایان این دهه از دارو‌های glp-۱ استفاده کنند. با این وجود، مانند هر داروی جدیدی که برای بسیاری از افراد نویدبخش است ابهاماتی نیز وجود دارد. دو چالش بزرگ ایمنی و مقرون به صرفه بودن خواهد بود.

برخی پیامد‌های دیگر نیز ظاهر شوند، زیرا دارو‌ها به طور گسترده‌تر و با دوز‌های بالاتر استفاده می‌شوند. مطالعات حیوانی شیوع بالاتر سرطان تیروئید را نشان داده اند و سماگلوتید با پانکراتیت (التهاب پانکراس) نادر مرتبط است. اطلاعات کمی در مورد اثرات استفاده از آن در دوران بارداری یا درست پیش از بارداری وجود دارد. تمام این موارد نیازمند تجزیه و تحلیل دقیق از طریق مطالعات طولی کنترل شده هستند.

درک این خطرات مهم خواهند بود، زیرا بسیاری از بیمارانی که دارو‌ها را مصرف می‌کنند ممکن است تا پایان عمر به آن نیاز داشته باشند. مانند کنار گذاشتن رژیم غذایی قطع دوز بالای سماگلوتید با بازگشت بیش‌تر وزن از دست رفته همراه است. برخی از افراد حتی بیش از آن چه در وهله نخست از دست داده بودند وزن اضافه می‌کنند.

یکی دیگر از دغدغه‌های سیاستگذاران هزینه است. در آمریکا صورت حساب Wegovy حدود ۱۳۰۰ دلار در ماه است. برای اوزمپیک این میزان حدود ۹۰۰ دلار است. بر اساس چنین قیمت‌هایی نسخه‌های مادام العمر بسیار گران به نظر می‌رسند. با این وجود، چشم انداز بلند مدت‌تر دلگرم کننده‌تر است. به مرور زمان شرکت‌ها ممکن است با دولت‌ها و ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و درمانی برای پوشش کل جمعیت قرارداد منعقد کنند و در ازای قیمت‌های پایین حجم بالایی را تضمین کنند.

چشم انداز سود در حال حاضر رقابت و نوآوری را تحریک می‌کند. آسترازنکا، آمگن و فایزر همگی روی دارو‌های رقیب کار می‌کنند. Novo Nordisk خط لوله کاملی از دارو‌های بعدی دارد. پیش از این، حق ثبت اختراعات منقضی می‌شوند و امکان توسعه ژنریک‌های با قیمت پایین‌تر فراهم خواهد شد.

چشم انداز آینده

در این بین چه باید کرد؟ دولت‌ها باید اطمینان حاصل کنند افرادی که بیش‌تر به این دارو‌ها نیاز دارند آن را دریافت می‌کنند و کسانی که آن را برای اهداف آرایشی مصرف می‌کنند از جیب خود هزینه می‌نمایند. اثرات بلند مدت باید به دقت مورد مطالعه قرار گیرد.

کشور‌ها باید به سایر اقدامات ضد چاقی مانند ورزش، تغذیه سالم و برچسب زدن بهتر مواد غذایی که ممکن است در وهله نخست از چاق شدن افراد جلوگیری کنند ادامه دهند. با این وجود، لحظه‌ای را برای جشن گرفتن نیز اختصاص دهید. دارو‌های جدید بدان معنا هستند که نبرد جهان علیه اضافه وزن ممکن است در نهایت به پیروزی بیانجامد.