برای بازسازی خانه‌های قدیمی چه مراحلی را باید طی کرد؟
اگرچه بازسازی خانه‌های قدیمی به علت صرف زمان و هزینه بالا ممکن است چالشی پر استرس و اضطرابآور به نظر برسد، داشتن یک طرح منظم و کارشناسی شده می‌تواند آن را به یک پروژه موفق تبدیل کند.
شاید شما هم پس از سال‌ها زندگی کردن در یک خانه به این نتیجه برسید که محل سکونت شما بسیار قدیمی و کهنه شده است و نیاز به بازسازی دارد. شاید هم قصد دارید تا یک خانه به اصطلاح کلنگی را بخرید؛ سپس آن را بازسازی کنید و در آن ساکن شوید. در هر صورت تبدیل یک خانه قدیمی به یک خانه جدید و زیبا می‌تواند یک حس خوب تغییر را در خانواده ایجاد کند. باید بدانید که بازسازی خانه چالشی است که نباید آن را ساده پنداشت؛ چرا که این کار نیاز به زمان، دقت و صرف هزینه بالا دارد. اگر شما هم قصد دارید خانه قدیمی خود را بازسازی کنید و هیچ تجربه‌ای در این زمینه ندارید، بهتر است این مطلب را به طور کامل دنبال کنید تا تصوری درست از چالش پیش روی خود داشته باشید.
بازسازی خانه به چه معناست؟
بازسازی یا مرمت یک بنا به مجموعه فعالیت‌هایی اطلاق می‌شود که با انجام دادن آن روی یک بنا عمر آن سازه را افزایش می‌دهید و با انجام تعمیرات در آن به حفظ و ماندگاری بنا کمک می‌کنید. بازسازی خانه و ساختمان قوانین و روش‌های خود را دارد. خانه‌های فرسوده و قدیمی کلنگی بیش‌تر از دیگر خانه‌ها به بازسازی نیاز دارند.
در واقع باید گفت که خانه‌های قدیمی به درجات مختلفی به تعمیر نیاز دارند که در این مورد دو اصطلاح بازسازی و نوسازی مطرح خواهد شد. نوسازی در واقع شامل کار‌های سطحی مانند رنگ‌آمیزی می‌شود؛ ولی بازسازی شامل عملیات‌های عمیق‌تر مانند تعمیر و تعویض لوله‌کشی‌ها و جا به جایی دیوار‌ها می‌شود. مالکین خانه‌های قدیمی و ویلایی عمدتاً به بازسازی روی می‌آورند تا بهترین شرایط زندگی را در آن‌ها فراهم کنند.
بازسازی خانه به چه صورت انجام می‌شود؟
برای بازسازی خانه‌های قدیمی روش‌های مختلفی وجود دارد. خانه‌های قدیمی هریک از سبک معماری خاصی پیروی می‌کنند و از طرفی هم به درجات مختلف آسیب دیده‌اند؛ اما به طور کلی در بازسازی خانه‌های قدیمی به دو روش سبکی و حفاظتی عمل می‌کنند. این دو روش هر یک برای خود ویژگی‌های خاصی دارند که در ادامه با آن‌ها آشنا خواهید شد:
۱. بازسازی خانه به روش سبکی: روش بازسازی سبکی به روشی اطلاق می‌شود که تکه‌های جدید جایگزین تکه‌های فرسوده‌تر می‌شود، به این صورت که کم‌ترین تغییر نسبت به طرح اولیه ایجاد شود. از این روش جهت بازسازی بنا‌های تاریخی استفاده می‌شود؛ زیرا می‌خواهیم سبک و هارمونی تاریخی بدون کم‌ترین تغییر باقی بماند. همچنین در این روش شباهت بسیار زیادی بین طرح قدیمی و طرح جدید وجود دارد.
۲. بازسازی خانه به روش حفاظتی: در روش بازسازی حفاظتی به بازسازی و حفاظت کلی از ساختمان شما پرداخته می‌شود. در این روش کلیات یک بنا مورد بازسازی و حفاظت قرار می‌گیرد. در روش بازسازی ساختمان حفاظتی باید یک مطالعه جامع و کامل روی تمامی ویژگی‌های یک ساختمان و مصالح آن ساختمان انجام شود تا بتوان مراحل بازسازی را به صورت صحیح و کامل انجام داد.
برای بازسازی خانه‌های قدیمی چه مراحلی را باید طی کرد؟
بازسازی خانه‌های قدیمی و حتی کلنگی طبق مراحل خاصی صورت می‌گیرد. از همان ابتدا که تصمیم به بازسازی می‌گیرید تا پایان کار باید طبق اصول و قوانین خاصی پیش رفت تا بتوان به نتیجه مورد نظر دست یافت. در ادامه مراحل مختلف بازسازی خانه‌های قدیمی را ملاحظه خواهید کرد.
۱. بازدید از خانه
اولین مرحله از فرآیند دور و دراز بازسازی خانه‌های قدیمی بررسی شرایط و وضعیت ساختمان است. در بازدید باید انتظارات و منابع مالی خود را مد نظر قرار بدهید و بر همین اساس بخش‌هایی از ساختمان را که نیاز به بازسازی دارند؛ همچنین خواسته‌های خود را دقیقاً مشخص کنید.
۲. مشخص کردن نیاز‌ها و تهیه یک نقشه کلی
دومین قدم در شروع عملیات بازسازی و نوسازی خانه تعیین نیاز‌ها و نقشه کلی ساختمان با توجه به نیاز‌های خانواده است. نقشه کلی و فضا‌های کنونی را در نظر بگیرید و آن‌ها را روی کاغذ پیاده کنید. با استفاده از متراژ صحیحی که از هر قسمت به دست می‌آورید، فضای کنونی را اندازه‌گیری و یادداشت کنید. فضا‌های کور خانه را که در حال حاضر برایتان قابل استفاده نیستند، شناسایی کنید. اگر از نقشه خانه که شامل متراژ اتاق‌ها، آشپزخانه، پذیرایی و سرویس بهداشتی می‌شود، راضی هستید و تصمیم به تعمیرات و بازسازی کلی خانه را دارید، پروسه بازسازی خانه برای شما راحت‌تر است و یک قدم جلو هستید.
سعی کنید به پلان خانه منطقی نگاه کنید. هیچ‌گاه نمی‌توان از یک آپارتمان ۸۰ متری انتظار تبدیل شدن به یک خانه ویلایی ۱۵۰ متر مربعی را داشت. مشخص کردن تعداد اتاق‌خواب‌ها، سرویس‌های بهداشتی و حمام در ابتدا به کار شما سرعت می‌بخشد. کمک گرفتن از متخصصین بازسازی و نوسازی خانه نیز به شما در تصمیم‌گیری کمک بزرگی می‌کند. می‌توانید از ۲ یا چند کارشناس خبره و پیمانکار برای بازدید دعوت کنید. آن‌ها با توجه به نیاز‌ها و فضای شما و با توجه به تبحر و تخصصشان نقشه‌ها و طرح‌های متفاوتی را ارائه می‌دهند. بهتر است پس از جمع‌آوری تمام اطلاعات با توجه به سلیقه شخصی نقشه نهایی را تعیین کنید.
۳. محاسبه بودجه مورد نیاز برای بازسازی
قبل از شروع مراحل کار بودجه و فهرستی از متریال‌ها، مصالح و هزینه‌های لازم را فهرست کنید و اگر مطمئن نیستید، در مورد چگونگی هزینه‌ها با مشاور یا طراح مشورت کنید و بعد از اطمینان از بودجه کافی کار را آغاز کنید. فراموش نکنید همیشه به بودجه خود پایبند باشید و بازسازی فضا را با طراح و مجری انجام بدهید که قادر است با کیفیت مناسب و بودجه شما کار کند و درباره آن به قطعیت برسید. برای صرفه‌جویی در هزینه‌ها از پیمانکار بخواهید در صورت سالم بودن و قابل استفاده بودن بعضی قسمت‌ها و لوازم در بازسازی خانه استفاده کند تا از هزینه تراشی‌های بی‌مورد جلوگیری شود.
۴. بازسازی
شما پس از تهیه نقشه و تعیین و تأمین هزینه مورد نیاز برای بازسازی خانه می‌توانید پروژه خود را آغاز کنید. این بخش از بازسازی خود شامل مراحل و اقدامات مختلفی است که تا درجه زیادی به میزان بازسازی بستگی خواهد داشت و به طور کلی می‌توان آن‌ها را به صورت فهرست‌وار در چند مورد زیر خلاصه کرد:
ــ در صورت نیاز به بازسازی نمای خارجی شرط عقل است که تجهیزات ایمنی مناسب در عابر پیاده نصب شوند.
ــ اطمینان از قطع بودن گاز، برق و آب در سیم‌کشی‌ها و لوله‌کشی‌های داخلی خانه
ــ جدا کردن تمامی تأسیسات مکانیکی مانند شیرآلات، کابینت‌ها، درب و پنجره‌ها
ــ تخریب و کندن کاشی‌ها و سرامیک‌های کف در بخش‌های مختلف خانه‌های قدیمی ازجمله پذیرایی، آشپزخانه و سرویس‌های بهداشتی
ــ خراب کردن دیوار‌های غیر باربر در صورتی که در بازسازی به تغییر کاربری و به عبارتی جا به جایی بخش‌های مختلف خانه‌های قدیمی نیاز است. توجه داشته باشید که بر اساس قوانین سازمان نظام مهندسی هرگونه تغییر کاربری به مجوز نیاز خواهد داشت.
ــ تخریب دیوار‌های باربر در صورت نیاز که با توجه به حساس بودن عملیات باید از افراد کاملاً متخصص کمک گرفته شود.
ــ سیمان‌کاری کف و دیوار‌های بخش‌های مختلف خانه ازجمله پذیرایی، اتاق خواب‌ها و سرویس‌های بهداشتی
ــ عایق کاری سرویس‌های بهداشتی بعد از خشک شدن سیمان‌کاری
ــ اجرای لوله‌کشی و برق‌کشی براساس طرح جدید
ــ گچ‌کاری و تکمیل دیوار‌های قدیمی و جدید
ــ نصب در و پنجره‌های جدید
ــ بازسازی سقف براساس طرح جدید مانند اجرای انواع سقف‌های کاذب
ــ شروع به کف‌سازی بخش‌های مختلف ساختمان بر اساس جزییات طرح
ــ شروع به اجرای نمای جدید ساختمان در صورت نیاز
ــ نقاشی و رنگ‌آمیزی دیوار‌ها
ــ اجرای کابینت‌های جدید
ــ نصب تجهیزات الکتریکی مانند کلید، پریز و نورپردازی
ــ اجرای انواع پارکت یا کاغذ دیواری
ــ جا زدن در‌های داخلی ساختمان ازجمله در اتاق‌ها و سرویس‌های بهداشتی
ــ نصب شیرآلات، سینک و روشویی
ــ پاک‌سازی و تمیزکاری نهایی
۵. بررسی نهایی
در این مرحله از بازسازی خانه‌های قدیمی بعد از اتمام عملیات‌هایی که در بالا به آن‌ها اشاره شد، کارفرما که شما هستید، باید براساس جزئیاتی که در مورد آن‌ها با پیمانکار به توافق رسیده بودید، تمامی بخش‌های بازسازی شده را به‌دقت بررسی و هرگونه کمبود و عیب را مشخص کنید و به پیمانکار اطلاع بدهید. در صورتی که خود شما شخصاً اقدام به بازسازی کرده باشید، همه اقدامات صورت گرفته را با نقشه خود تطبیق بدهید تا چیزی از قلم نیفتاده باشد.
چگونه می‌توان در بازسازی خانه صرفه جویی کرد؟
اتلاف و اتمام بودجه یکی از ترس‌هایی است که بیش‌تر مردم در روند بازسازی خانه با آن مواجه می‌شوند. اگر به تمام توصیه‌های متخصصان هم عمل کنید و توصیه‌هایی مانند ۲۰ درصد بودجه مازاد برای مخارج پیش‌بینی نشده را کنار بگذارید، از موسسه طرف قرارداد خود تمامی مدارک و تعهدات لازم را بگیرید، باز هم احتمال این‌که در انتها هزینه بازسازی از آن‌چه در نظر گرفته بودید، بیش‌تر شود، بسیار زیاد است؛ بنابراین بهترین راه برای رهایی از این ترس و اضطراب این است که تا می‌توانید در هزینه‌های بازسازی صرفه‌جویی کنید. راه‌کار‌هایی وجود دارد که در ادامه به آن پرداخته‌ایم:
۱. به فکر بهره‌وری باشید: کار را با بهره‌وری بهتر از فضا شروع کنید. مثلا به‌جای قفسه از کابینت استفاده کنید. کشوها را کمی عریض‌تر در نظر بگیرید و در آن‌ها قفسه‌هایی برای قرار دادن غذا‌های کنسروی و دیگر لوازم نصب کنید. می‌توانید به جای یک سطح از سه یا چندین سطح افقی استفاده کنید. به‌راحتی می‌توانید مدل‌های متفاوتی از کابینت مثل کشوها، صفحات و سینی‌های قابل حمل که از کابینت بیرون می‌آیند، در اختیار داشته باشید. پس با صرف‌نظر کردن از چیز‌های اضافه می‌توانید هزینه را چندین برابر کاهش بدهید.
۲. از مواد بازیافتی بهره بگیرید: در پروژه‌هایی که خود فرد به‌راحتی قادر به انجام آن‌هاست، با استفاده از مواد بازیافتی، لوازم جانبی، وسایل و مواد ساختمانی کم‌تر استفاده شده می‌توان صرفه‌جویی زیادی کرد. معمولا موسسات بازیافت مواد بازیافتی و دست دوم باقی‌مانده از خانه‌ها را با نصف قیمت به فروش می‌رسانند.
۳. پروژه بازسازی را خودتان انجام بدهید: با وجود این‌که هزینه تخریب خانه در مقایسه با هزنیه بازسازی آن بسیار ناچیز است، باز هم می‌توان با بهر عهده گرفتن بخشی از عملیات تخریب خانه کمی در هزینه‌ها صرفه‌جویی کرد. البته باید این کار را با دقت انجام بدهید. مثلا تخریب پیش‌خوان یا ایوان خانه کار راحتی است و شما از عهده آن برمی‌آیید؛ اما وقتی کار به تخریب فضای داخلی خانه می‌رسد، معمولا بهتر است خودتان به‌تنهایی این کار را انجام ندهید؛ مگر این‌که تجربه کافی برای آن داشته باشید؛ زیرا یک فرد عادی بی‌تجربه ممکن است بدون آگاهی یکی از دیوار‌های حامل اصلی خانه را تخریب کند و یا در حالتی بدتر ممکن است کلنگ خود را درون یک سیم برق یا یکی از لوله‌های آب فرو کند و مشکلات فراوانی به وجود بیاورد.
۴. در حد نیاز وسایل جنبی را نصب کنید: در بازسازی خانه هرچه از لامپ‌ها و تجهیزات نوری بیش‌تری استفاده کنید، هزینه بیش‌تری را متقبل می‌شوید که علاوه‌بر هزینه خود این وسایل و تجهیزات برای نصب و عایق مناسب این وسایل نیز باید هزینه صرف کنید. یک لامپ سقفی کار گذاشته شده در سقف یا دیوار ولتاژ بیش‌تری دارد و به این معنی است که با این کار نیاز به نصب تجهیزات نوری کم‌تری است.
۵. حمل بار و وسایل را خودتان انجام بدهید: اگر پروژه بازسازی خانه را خودتان به عهده گرفته‌اید، بهتر است هزینه‌های مربوط به حمل و تحویل کالا‌ها و ابزار را نیز حذف کنید و خودتان این کار را انجام بدهید. با پرداخت هزینه کمی می‌توانید به‌صورت آنلاین یک تریلر حمل ابزار تک‌محوره خریداری کنید و آن را به پشت ماشین خود ببندید. اندازه این تریلر را طوری انتخاب کنید که بتوانید یک ابزار ۴ در ۸ را با آن حمل کنید و برای حمل وسایل از آن استفاده کنید. می‌توانید در حراجی‌ها نیز دنبال یک تریلر بگردید.
۶. در زمان مناسب بازسازی را شروع کنید: سعی کنید که عملیات بازسازی را به تابستان و یا زمان بازگشایی مدارس و یا تعطیلات سال نو موکول نکنید. این زمان‌ها اوج کار است و بیش‌تر تامین‌کننده‌های مواد اولیه و کارگران مشغول هستند و سرویس‌های تحویل کالا خیلی دیرتر از همیشه به تعهداتشان عمل می‌کنند. اما مواقعی که بازار خلوت است و کار کم است، مثل زمان بعد از تحویل سال و در ابتدای سال جدید پیمانکار‌ها حتی تخفیف‌هایی را برای مشتریان قائل می‌شوند.
۷. از امکانات خانه استفاده کنید: همیشه این‌گونه نیست که تمام امکانات خانه‌های قدیمی به درد نخور و غیر قابل استفاده باشند. سعی کنید تا حد امکان از وسایل و امکانات موجود خانه بهره بگیرید و یا آن‌ها را تعمیر کنید و دوباره مورد استفاده قرار بدهید. درب‌های چوبی، شیشه‌های رنگی و برخی دیگر از وسایل را می‌توان با کمی بازسازی و تعمیر به شکل بسیار زیبایی دوباره مورد استفاده قرار داد.
۸. وسایل و ابزار اضافی را بفروشید: گاه خانه‌های قدیمی ابزار و وسایلی دارند که می‌شود دوباره آن‌ها را مورد استفاده قرار داد و یا بازیافت کرد؛ اما در طرح بازسازی شما جایی ندارند و به اصطلاح اضافی هستند. می‌توانید این وسایل و ابزار اضافی را بفروشید و با این کار در هزینه‌های خود صرفه‌جویی کنید.
