کشف قدیم‌ترین نردبان جهان در شهری بدون در!
در اوایل سال ۲۰۲۲ بقایای یک نردبان چوبی در چاتال‌هویوک ترکیه کشف شد؛ این تکه چوب با ۸۵۰۰ سال قدمت احتمالا قدیمی‌ترین نردبان کشف شدۀ دنیاست.
در جریان حفاری‌هایی که به سرپرستی علی اوموت تورکان دانشیار باستان‌شناسی انجام شد، بقایای یک نردبان چوبی نوسنگی ۸۵۰۰ ساله برای نخستین بار کشف شد. چاتال‌هویوک از آثار مهم دوره‌ی نوسنگی در دشت قونیه آناتولی (ترکیه) است که می‌توان آن را از نخستین تلاش‌های بشر برای پی‌ریزی زندگی شهری دانست. چاتال‌هویوک بزرگ‌ترین و پیچیده‌ترین منطقه‌ی باستانی بازمانده از دوران نوسنگی است.
مردم چیزی حدود ۹۵۰۰ سال پیش، به مدت تقریبی ۲۰۰۰ سال در چاتال‌هویوک اقامت گزیدند، صد‌ها خانه از خشت خام بنا کردند، مردگان‌شان را زیر کف‌پوش‌ها دفن کردند و دیواره‌های سکونتگاهشان را با نقاشی‌ها، جمجمه‌های احشام و برجستگی‌های گچی مزین کردند.
(مدل‌سازی سه‌بعدی که خانه و محل قرارگیری نردبان را نشان می‌دهد.)
این باور وجود دارد که چاتال‌هویوک خواستگاهِ یک جامعه‌ی عصر سنگیِ بوده است که خانه‌های مجزایی را ساخته که بدون در و پنجره به صورت پشت به پشت ساخته شدند. ساکنان این خانه‌ها از طریق سوراخ‌های تعبیه شده در سقف، رفت و آمد می‌کردند؛ بنابراین می‌توان نتیجه گرفت کاربرد نردبان برای کمک به ورود و خروج ساکنان از سوراخ‌های سقف بوده است، اما قبل از این اکتشاف، هیچ نردبانی کشف نشده بود.
(محل احتمالی قرارگیری نردبان در یکی از خانه‌های کاوش شده در چاتال‌هویوک؛ تا قبل از این هیچ بقایایی از خود نردبان‌ها پیدا نشده بود)
علی اوموت تورکان گفته است: «ما حفاری‌هایی را در ناحیه‌ی تازه بازشده‌ی ۲۰۰ مترمربعی در تپه‌ی نوسنگی شرقی به نام تراس شمالی انجام دادیم و همانطور که تابستان هم اعلام کردیم قصد داشتیم پدیده‌ی خیابان را به وضوح ببینیم و از یک دوره‌ی نوسنگی دوم پرده برداریم. در بخش جنوب غربی ساختمان به نام فضای ۶۶ نزدیک دیوار غربی ساختمان، بقایای یک اجاق را پیدا کردیم که روساخت آن تا حد زیادی نابود شده بود. این کوره که اندازه‌ی تقریبی آن ۶۰×۳۰ بود با ضخامتی به اندازه‌ی ۱۲-۱۱ سانتی‌متر ساخته شده بود.»
«شمار زیادی ابزارهای سنگی، ابزارهایی از جنس آبسدین (سنگ آتشفشانی سیاه و شیشه‌مانند) و ابزارهایی از جنس استخوان و آرواره‌های حیوانات در اطراف اجاق قرار داشت. یافتن چنین استخوان‌های نذر‌شده‌ای در نواحی سوخته یا متروکه در چاتال‌هویوک مرسوم است. همانطور که در حال راه رفتن به سمت زیرساخت ساختمان بودیم، نخست به یک شی چوبی بزرگ برخورد کردیم که در نگاه نخست، شناسایی آن دشوار بود، اما بعدتر مشخص شد ۷۵ سانتی‌متر طول و ۳۰ سانتی‌متر عرض آن است.»
«ابتدا، تصور کردم باید یکی از آن قایق‌های چوبی بیضی بزرگ باشد که جیمز مِلارت در دهه‌ی ۱۹۶۰ حفاری کرد، اما بعدتر فهمیدیم در واقع پله‌های نردبان است که دو ردیف پله‌ی پهن با فضای بینابینیِ مساوی دارد.»
این حقیقت که نردبان نزدیک اجاق و بقایای موربِ سنگ گچ‌های روی دیوار پیدا شده، مدرک مستدلی است که نشان می‌دهد این توده‌ی چوبی با پله‌هایی که دارد نردبان بوده است. شواهد کاربرد پله در چاتال‌هویوک مدت‌زمانی است که پیدا شده اما این نخستین بار است که بقایای پلکان با پله‌های واضح در یک مکان مدفون پیدا شده است.
