کشف سرهای بریده در معبد مرگ مایاها پس از ۹۰۰ سال!
اخیراً باستان‌شناسان یک محوطه‌ی تدفین عظیم را کشف کرده‌اند که زیر یک معبد هرم‌مانند رفیع در شهر باستانی مورال-ریفورما پنهان بود.
بیست گور انسان که بیشتر آن‌ها مردان جوان بودند در دو گروه مربوط به دو دوره‌ی زمانی مختلف این محوطۀ باستانی پیدا شدند. قدمت گروه قدیمی بین ۳۰۰ تا ۲۵۰ پس از میلاد و قدمت گروه جدید بین ۶۰۰ تا ۹۰۰ پس از میلاد است. جمجمه‌های یافت‌شده در هر گروه دارای نشانه‌هایی از تغییرشکل بودند که نشان از موقعیت بالای اجتماعی بودند. مثلا در دو مورد از جمجمه‌ها آثاری از گوهرنشان کردن دندان‌ها با یشم یافت شده است.
از بریده شدن سرها می‌شود نتیجه گرفت که این معبد ارتباط ویژه‌ای با باورهای مربوط به مرگ و دنیای پس از مرگ داشته است. برخی از اجساد نیز ظاهرا قبلاً جای دیگری دفن شده بودند و بعدا به محوطه‌ی تدفین معبد آورده شده بودند.
این محوطه‌ی تدفین در موارل-ریفورما کشف شد که روزگاری یک سرزمین محصور و پررونق مایایی و مرکز تبادلات فرهنگی در سراسر سواحل رودخانه‌ی سان پدرو مارتیر بوده است. این شهر قرن‌ها پررونق بود، یعنی از زمان تاسیس آن در سال ۳۰۰ پیش از میلاد تا حدود ۱۰۰۰ پس از میلاد. پروژه‌ی باستان‌شناسی مورال-ریفورما یک تلاش بی‌وقفه برای حفاری و درک این شهر و تاریخ آن است. باستان‌شناسان این پروژه پس از بررسی یافته‌های اخیرشان، کار روی ساختمان دیگری را آغاز کردند.
