تصاویری از ناصرالدین شاه قاجار و میرزا آقا خان نوری
این روزها که سریال جیران به کارگردانی حسن فتحی از شبکه نمایش خانگی در حال پخش است، بار دیگر این شاه قاجار و صدراعظم هفت سالهش مورد توجه توجه قرار گرفته است. بهرام رادان در نقش ناصرالدین شاه و امیر جعفری در نقش میرزا آقا خان نوری در سریال جیران به ایفای نقش پرداختهاند.
ناصرالدین شاه قاجار، چهارمین پادشاه سلسله قاجار که بعد از پدرش محمد شاه قاجار به سلطنت رسید و از سال ۱۲۲۷ تا ۱۲۷۵ پادشاه ایران بود. ناصرالدین شاه در دوران سلطنت به «قبلهٔ عالم» و «سلطان صاحبقران» مشهور بود و پس از کشته شدن توسط میرزا رضا کرمانی، به «شاه شهید» معروف شد.
ناصرالدین شاه که در سریال جیران نقش او را بهرام رادان بازی میکند، در دوران سلطنت با هفت صدراعظم کار کرد که به ترتیب، امیرکبیر، میرزا آقاخان نوری، جعفر مشیرالدوله، میرزا محمدخان سپهسالار، میرزا یوسف آشتیانی، میرزا حسینخان سپهسالار و میرزا علیاصغر اتابک بودند.
ناصرالدین شاه با ۴۸ سال سلطنت، پس از شاپور دوم ساسانی و تهماسب اول صفوی طولانیترین دوره سلطنت در تاریخ ایران را داشت و در دوران او به دوران ناصریه معروف است، ایران تحولات زیادی را به خود دید.
در دوران ناصرالدین شاه، دوربین عکاسی و تلگراف به ایران آمد و ضرب سکه و چاپ اسکناس و تمبر به روش نوین انجام شد. همچنین چراغ گازی، راه آهن، سازهای غربی، ثبت اسناد رسمی، بانک، پلیس، نیروی نظامی دریایی، تئاتر به ایران آمد و چهرهای مدرن به ایران سنتی داد. اولین دانشگاه ایران به نام دارالفنون هم در دوره ناصرالدین شاه تاسیس شد. ناصرالدین شاه به عکاسی و شعر علاقهمند بود.
ناصرالدین شاه قاجار در آستانه پنجاهمین سالگرد سلطنت، در حرم عبدالعظیم حسنی با شلیک گلوله کشته شده و پس از آن به شاه شهید معروف شد. پس از مرگ ناصرالدین شاه، پسرش مظفرالدین، به پادشاهی رسید. جسد ناصرالدین شاه قاجار در حرم عبدالعظیم حسنی و در کنار معشوقه فقیدش، جیران، ملقب به فروغ السطنه به خاک سپرده شد و میرزا رضای کرمانی، قاتل ناصرالدین شاه در میدان مشق به دار آویخته شد.
میرزا آقا خان نوری
میرزا آقا خان نوری، معروف به اعتماد الدوله، دومین صدراعظم ناصرالدین شاه بود که در پی قتل امیر کبیر به صدارت رسید. میرزا آقا خان نوری تابعیت بریتانیا را داشت و یکی از شروط ناصرالدین شاه برای صدارت او ترک تابعیت بریتانیا بود. میرزا آقا خان نوری یکی از افرادی بود که در توطئه قتل امیر کبیر نقش داشت و ۷ سال صدراعظم ایران بود و در نهایت به فرمان ناصرالدین شاه عزل و به ورامین، اراک، یزد، اصفهان و در نهایت به قم تبعید شد و پس از مرگ، پیکر او در نجف و در مسجدی که با بخشی از اموال امیرکبیر ساخته شده بود به خاک سپرده شد.
میرزا آقا خان نوری پیش از صدارت، در منصب لشکرنویسی قرار داشت و توانست منصب لشکرنویسی را به وزارت لشکر تغییر دهد. میرزا آقا خان نوری زمانی که به مقام صدراعظمی رسید، کماکان به عنوان زیر لشکر فعالیت میکرد تا در اواسط دوران صدارت، به فرمان ناصرالدین شاه، این منصب را به میرزا عنایت الله امین لشکر واگذار کرد. در زمان صدارت میرزا آقا خان نوری، بابیان به رهبری ملا شیخ علی ترشیزی قصد ترور ناصرالدین شاه را کردند که این ترور بهدلیل رم کردن اسب شاه، با خوشاقبالی ناصرالدین شاه نافرجام ماند.
در زمان صدارت میرزا آقا خان نوری بود که هرات، با حیله و نیرنگ او از ایران جدا شد. هرچند در سالهای بعد ایران به هرات لشکر کشید، اما لشکرکشی سپاه ایران به هرات باعث شد که انگلیسیها از سمت جنوب وارد ایران شوند و این موضوع سبب شد که ایران بالاجبار استقلال هرات و افغانستان را به رسمیت بشناسد و برای همیشه هرات از ایران جدا شود.
خانه میرزا آقا خان نوری